Vojin D. Kalinić
ZADARSKA REZOLUCIJA (U SPOMEN STO DESET GODINA OD NЈENOG DONOŠENЈA)
Rad ima za cilj da pokaže značaj Zadarske rezolucije (donete 16. i 17. oktobra 1905 u istoimenom gradu), donete zahvaljujući istaknutim srpskim političarima iz Hrvatske, Slavonije i Dalmacije. U to vreme predstavljala je krupan politički događaj u životu južnoslovenskih zemalja koje su bile u sklopu Austrougarske monarhije. Njome su bile ppixvaćene odluke prethodno donešene Riječke rezolucije (donete 3. oktobra 1905), u kojoj je istaknuta želja za poboljišnje državno-pravnog položaja Hrvatske te ujedinjenje sa Dalmacijom, uz uslov da se prizna ravnopravnost srpskog sa hrvatskim narodom u svim sferama političkog i kulturnog života tih pokrajina. Takođe, izražena je podrška mađarskoj opoziciji oko ostvarenja državne samostalnosti uz iste uslove koje su doneli hrvatski političari u Rijeci. Glavna odlika Zadarske rezolucije je u tome što je prvenstveno govorila o srpsko-hrvatskoj saradnji, utemeljujući tako politiku “novog kursa“ koja je bila u svom razvitku na tim prostorima, nasuprot prethodno pomenutoj rezoluciji u kojoj su u centru pažnje bili hrvatsko-mađarski odnosi i saradnja. Zbog njenog liberalnog i demokratskog programa prihvatili su je gotovo svi napredniji srpski i hrvatski krugovi tog doba. Zato ovu srpsku rezoluciju koja je doneđena u Donatovom gradu možemo nazvati prekretničkim političkim aktom u unutarpolitičkom pogledu i najvišim dometom srpsko-hrvatskih odnosa pre stvaranja prve zajedničke države tih naroda. Ipak, zbog svog projužnoslovenskog karaktera izazvala je kako odobravanja tako i napade u svim važnijim srpskim i hrvatskim političkim krugovima. U bližoj ili daljoj vezi s pomenutom rezolucijom usledili su u svim ovim zemljama krupni politički događaji koji su nakon Prvog svetskog rata doveli do Ujedinjenja.