Slobodan Antonić

U prvom delu članka opisuju se političke prilike i stranačke konstelacije uoči predsedničkih izbora u Srbiji 2022. godine. Opozicija nije mogla da se dogovori oko zajedničkog kandidata, koji bi mogao da parira favoritu Aleksandru Vučiću. Na kraju su prozapadna i suverenistička opozicija izašle s više kandidata. Deo prozapadne opozicije je procenjivao da Zdravko Ponoš ima šanse da se nađe u drugom krugu, protiv Vučića. U drugom delu članka opisuju se predsedničke kampanje kandidata, iznose se rezultati izbora i reakcije u javnosti na njih. Vučić je ubedljivo pobedio već u prvom krugu, osvojivši dvesta hiljada glasova više nego 2017. godine (2.224.914 naspram 2.012.788). To je izazvalo konsternaciju dela prozapadne javnosti i napade na srpske birače da su autoritarci i nacionalisti. U završnom delu članka raspravlja se o stabilnosti Vučićeve vlasti. Ona se nalazi u procepu između većinskog proruskog raspoloženja birača, i antiruske politike SAD i EU. Samo velikom političkom veštinom Vučić može da izbegne da propadne u taj procep.

Prikaz knjige: Vinko Đurić, Putinizam: istorija, teorija, praksa, Beograd, IPS, 2008, str. 192

„Mreža školskih drugara“ (old boy network) je bri­tanski idiom koji označava socijalne ili poslovne veze koje postoje između nekadašnjih pitomaca uglednih privatnih škola, poput Itona, ili Oksforda i Kembridža. Te mreže omogućavaju njihovim pripadnicima lakši ulazak u elitu i ostanak na elitnim pozicijama. Autor ispituje da li se ovaj pojam može primeniti na deo srpske političke elite koji se nalazi u okruženju Predsednika republike. Analiza pokazuje da su akteri o kojima je reč generacijski bliski, da potiču iz istog socijalnog miljea (mahom iz više srednje klase), da su pohađali beogradske gimnazije i kretali se u istim kulturnim krugovima. Sve je to omogućilo njihovo brzo međusobno „prepoznavanje“ i „konektovanje“, i docniji zajednički nastup kao političke i interesne grupacije. Ako pojam „mreže školskih drugova“ ne shvatimo bukvalno, već u širem, sociološkom smislu kao uspostavljanje mreže ljudi koji su potekli iz istog socijalnog i kulturnog miljea i koji su uspešno privilegovali važne socijalne ili ekonomske transakcije onda ce taj pojam može priklad­no primeniti i u analizi viših ešalona srpske političke klase.

Ovaj članak je nastavak autorovog ranijeg teksta „'Mreža školskih drugara' u političkoj eliti Srbije“. Iznose se nove činjenice koje su se u međuvremenu pojavile, kao i nova saznanja autora koja se tiču objašnjenja nekih podata­ka iz prethodnog teksta. Autor afirmiše opštu hipotezu o postojanju političkog kapitalizma u Srbiji, ali ukazuje da pojedinačne hipoteze o načinu njegovog funkcionisanja ipak zahtevaju dodatne podatke i nova istraživanja. Nažalost, borem kada je reč o istraživanju srpske elite, uverljivost i brojnost naučno relevantnih činjenica kojima raspolažemo još uvek su znatno manji od objašnjavalačkih ambicija naših hipoteza i teorija.

U prvom delu rada iznose se glavni evroskeptički ar­gumenti prisutni u javnom mnenju Srbije i opisuje tranzicija pojedinih srpskih stranaka ka evroskepticizmu. U drugom delu rada ukazuje se na trend (2007-2013) opadanja evroentuzijazma (ca 72 na 46 posto), odnosno porasta evro­skepticizma (sa 21 na 39 posto, kao i neodlučnosti, sa 7 na 15 posto). Međutim, taj trend se ne vidi po sastavu skupštine, gde 93 posto mesta zauzimaju evroentuzijastičke stranke. Ovaj paradoks se razmatra u trećem delu rada, gde se pokazuje da najveće zasluge za ovaj raskorak pripada vladajućim strankama, SNS i SPS, čija rukovodstva vode čvrstu probriselsku politiku, iako su njihovi glasači izrazito ambivalentni. Xoće li se navedeni trend i u budućnosti nastaviti, po autoru će zavisiti od političke konjunkture, a prvenstveno od ishoda sadašnjih pregovora Beograda i Brisela (odn. Prištine) o rešavanju kosovskog pitanja.

Osvrt na knjigu: Miloš Knežević, Evroskepticizam: 111 evroskeptičkih fragmenata, Zaslon, Beograd, 2008, str. 232.

Kondomiijum je podela suverenosti nad nekom teritorijom između dve države. Autor iznosi model po kome se kosovsko pitanje rešava tako što Srbija i EU uspostavljaju kondominijum nad Kosovom. U pitanju je asimetrični kondominijum zato što EU nije država. Srbija i EU zajedno imenuju Visokog predstavnika na Kosovu. Građani Kosova mogu izabrati da uz državljanstvo kondomonijuma imaju i državljanstvo Srbije. Oni takođe mogu izabrati da budu deo srpskog prosvetnog, zdravstvenog ili socijalnog siste­ma i da porez plaćaju Srbiji. Srbija i Kosovo se odvojeno integrišu u EU. Konačni status Kosova biće rešen nakon pune integracije Srbije u EU.

This article provides an overview of the rise of euroscepticism in Serbia. That rise has had two important incentives. The first incentive has been the recognition of Kosovo’s secession (2008) by most EU countries. The second is making it clear to Belgrade in public that the precondition for further accession of Serbia to the EU is the factual recognition of Kosovo’s secession (2011). According to an overview given in this article, the growth of euroscepticism is perceived in the public opinion in Serbia, in the attitudes of the political parties, in the publicistics intended for a wider audience, as well as the academic publicistics.