Miodrag D. Perić

Autor u prvom delu rada govori o jednostranom proglašenju Makedonske pravoslavne crkve autokefalnom na trećem makedonskom crkveno-narodnom saboru 18. jula 1967. godine u crkvi „Sv. Klimenta” u Ohridu i negiranju autokefalnosti Makedonske pravoslavne crkve od njene Majke-crkve – Srpske pravoslavne crkve (SPC). U drugom delu rada, autor govori o darivanju Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve autokefalnosti Makedonskoj pravoslavnoj crkvi – Ohridskoj arhiepiskopiji (MPC–OA), 20. maja 2022. godine. Odluka o autokefalnosti Makedonske pravoslavne crkve je i svečano, administrativno potvrđena na Svetoj liturgiji u Sabornoj crkvi u Beogradu 5. juna 2022. godine dodelom Tomosa o autokefaliji Makedonskoj pravoslavnoj crkvi – Ohridskoj arhiepiskopiji iz ruku Njegove svetosti patrijarha Porfirija, poglavaru MPC–OA, arhiepiskopu Stefanu. Autor argumentuje gledište da je priznanje autokefalnosti MPC–OA od strane SPC kao Majke-crkve, istorijski i kanonski validno i da je značajno kako za pravoslavlje Balkana i šire tako i za kolektivni nacionalni identitet Makedonaca i dalju afirmaciju Severne Makedonije kao suverene države sa međunarodno pravnim subjektivizmom.

Autor u radu prezentuje proglašenje nezavisnosti Slovenije, Hrvatske, Makedonije 1991. godine, početak građanskog rata u BiH, i nestanak SFRJ 1992. godine. Autor zastupa mišljenje da je neuspešna spoljna politika SFRJ u post-Titovom periodu, naročito od 1990. do 1992. godine bila odraz međuzavisnih uzroka dezintegracije Druge Jugoslavije kao što su bili: sukobi unutrašnjih političkih činilaca i međusobni ratovi jugoslovenskih naroda, kao i težnje političkih elita i jugoslovenskh naroda u nekadašnjim republikama SFRJ da stvore svoje nezavisne države. Takođe, i inostrani faktor je imao uticaja za vreme raspada druge Jugoslavije. OUN i EZ su odigrale svoje uloge za vreme raspada i nestanka Druge Jugoslavije (1991–1992).

Autor u članku piše o rumunskim geopolitičkim težnjama ka severoistočnoj Srbiji i Vlasima u njoj od kraja sedamdesetih godina 19. veka do danas. U radu se opisuju metode rumunske agitacije prema Vlasima u severoistočnoj Srbiji, a koju sprovode rumunska država kao i Rumunska pravoslavna crkva. Argumentuje se da je krajnji cilj ovakvih stremljenja prevođenje Vlaha na rumunsku nacionalnost.

Autor u članku zastupa stav da je muzički folklor Vlaha bitan deo nacionalnog identiteta i tradicije Vlaha u Srbiji. Zbog specifičnih oblika vlaške muzičke tradicije, vedrih, temperamentnih, razuzdanih vlaških igara, Vlasi severoistočne Srbije su poznati po veoma originalnom folkloru raznovrsnih izražajnih oblika. Vlaški muzički folklor je deo tradicionalne kulture Vlaha severoistočne Srbije u koji su utkani i mnogi sadržaji koji se odnose na kolektivni vlaški etnički identitet. Folklor-muzika i igre Vlaha severoistočne Srbije je jedinstven u Evropi.

Milovan Milovanović se bavio problemom istočnog pitanja, tj. politike balkanskih država i velikih evropskih sila prema problemu istočnog pitanja u drugoj polovini 19. veka. Posebno se bavio srpsko-bugarskim odnosima, njihovom istorijskom i savremenom problemu. Jedan je od prvih autora koji se počeo ozbiljno baviti srpsko-hrvatskim odnosima.

Makedonska emigracija u balkanskim zemljama u vreme Istočne krize 1875-1881. godine je bila zadojena nacionalno-revolucionarnom idejom makedonskog naroda da se oslobodi turske vlasti u cilju poboljšanja svoga položaja. Treba imati na umu da se aktivnost makedonske emigracije u susednim zemljama, orijentisana u smeru emancipacije i afirmacije makedonskog naroda, nije mogla odvijati u disharmoniji sa ekspanzionističkim težnjama susednih buržoazija prema Makedoniji.

Sve vreme postojanja, jugoslovenska vlada Bogoljuba Jevtića se oslanjala u spoljnoj politici na Francusku i Veliku Britaniju (1934-1935). Vlada Milana Stojadinovića se udaljila od starih saveznika i zbližila sa nacističkom Nemačkom i fašističkom Italijom (1935-1939). Jugoslovenska vlada Cvetković-Maček i knez Pavle (1939-1941) se još snažnije oslanjala u spoljnoj politici na Nemačku i Italiju, smatrajući da će tako očuvati nezavisnost prve Jugoslavije. Uz podršku vlade Velike Britanije, zaverenička vojna grupa na čelu sa generalima Borom Mirkovićem i Dušanom Simovićem je vojnim pučem 27. marta 1941. godine, u atmosferi burnih demonstracija naroda, zbacila vladu Cvetković-Maček, svrgnula namesništvo kneza Pavla, a kralj Petar II proglašen je punoletnim i predata mu je kraljevska vlast. Obrazovana je nova vlada Kraljevine Jugoslavije na čelu sa generalom Dušanom Simovićem. Posle vojničkog poraza Kraljevine Jugoslavije u Aprilskom ratu 1941. godine, i podele njene teritorije od strane Nemačke, Italije, Mađarske i Bugarske, prestala je da funcioniše prva Jugoslavija.

Druga Jugoslavija, na čelu sa njenim predsednikom J.B. Titom od 1961. do 1980. godine aktivno je učestvovala u međunarodnom životu, a posebno je aktivnim učešćem u Organizaciji Ujedinjenih Nacija (OUN) i Pokretu nesvrstanih uživala veliki ugled u svetu. Smatra se da je Jugoslavija do smrti svog predsednika J. B. Tita (1980), koji je vodio svestranu spoljnu politiku i zbog toga nazivan i jednim od najvećih svetskih državnika i političara 20. veka, bila i politički uticajna država u svetu. Autor u radu analizira spoljnu politiku druge Jugoslavije od 1968. godine do smrti predsednika SFRJ Josipa Broza Tita 4. maja 1980. godine kroz aktivnosti J.B. Tita i jugoslovenske diplomatije u Organizaciji ujedinjenih nacija i Pokretu nesvrstanih.