Milan Krstić

Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Severne Irske zvanično je napustilo Evropsku uniju 2020. godine. U skladu sa ovom velikom promenom, zvanični London je izgradio novu integrisanu strategiju delovanja tzv. „Globalne Britanije” u međunarodnim odnosima. Ovaj rad nastoji da pruži odgovor na pitanje šta se može očekivati od politike Ujedinjenog Kraljevstva prema Srbiji i regionu, te na koji će način strateški izbori Srbije uticati na bilateralne odnose dve države. Kako bi se to utvrdilo, polazi se od analize strateških dokumenata u oblasti odbrane i spoljnih poslova, koje je Vlada Njenog Veličanstva objavila marta 2021. godine, kao i od prakse delovanja Ujedinjenog Kraljevstva prema Srbiji od 2016. godine do danas. U radu se tvrdi da će delovanje Ujedinjenog Kraljevstva u regionu biti u velikoj meri određeno globalnom britanskom strategijom zaprečavanja širenja ruskog i kineskog uticaja. Takođe, tvrdi se i da će, usled rata u Ukrajini, odnos Srbije prema Rusiji i u manjoj meri prema Kini, primarno uticati i na budućnost odnosa Beograda i Londona. Ostale teme koje će imati uticaj biće stav Beograda prema Kosovu i Metohiji, Bosni i Hercegovini, bezbednosnoj saradnji sa NATO, te druga regionalna pitanja.

Predizborna kampanja uoči izbora 3. aprila 2022. godine odvijala se u specifičnim uslovima. Svega devet dana nakon što je 15. februara 2022. godine predsednik Republike Srbije, Aleksandar Vučić, raspisao prevremene parlamentarne izbore, Ruska federacija izvršila je invaziju na Ukrajinu. Rat koji je trajao je tokom čitave predizborne kampanje, kreirao je specifičan komunikacioni izazov za političke stranke. Osim toga, rat je uticao i na glasače, pobuđujući anksioznost usled eventualnog prelivanja negativnih posledica rata (bezbednosnih, ekonomskih, političkih, emotivnih) na Srbiju. U ovom radu upravo analiziramo uticaj ratom indukovane anksioznosti na izborno ponašanje glasača. Kvantitativni istraživački dizajn podrazumevao je analizu istraživanja javnog mnjenja sprovedenog neposredno nakon održanih izbora. Upitnik postizborne sondaže bio je fokusiran na proveru dve hipoteze o uticaj anksioznosti na izborno ponašanje: (1) preusmeravanje pažnje glasača sa unutarpolitičkih na spoljnopolitičke teme; (2) promenu preferencija glasača kada je u pitanju donošenje odluke za koga će glasati na izborima.

Mnogi analitičari očekivali su radikalnu promenu u spoljnoj politici predsednika Džozefa Bajdena, posebno u poređenju sa prethodnim predsednikom Donaldom Trampom. Godinu dana nakon izborne pobede, mišljenja o tome koliko je Bajden zaista promenio spoljnu politiku SAD su podeljena i variraju od onih koji vide revolucionarnu promenu do onih koji vide samo razliku u tonu u većini ključnih aspekata. Ovaj rad nastoji da doprinese debati kroz analizu kontinuiteta i promene u spoljnoj politici nove administracije prema regionu Zapadnog Balkana. Iako su mnogi očekivali da Bajdenova politika bude sličnija pristupima predsednika Baraka Obame ili čak Bila Klintona, ovaj rad argumentuje da nova administracija zadržava značajan deo zajedničkog kursa sa Trampovom. Međutim, primetne su i određene promene i modifikacije, ali čini se da one nisu važnije od elemenata kontinuiteta koji postoje između odnosa dve administracije prema regionu. Rad se takođe obraća uzrocima ovakvog kontinuiteta i tvrdi da glavni razlog za to leži u strukturalnim faktorima na nivou međunarodnog sistema. Ostali razlozi se mogu naći na državnom (unutrašnjem nivou), kao i na individualnom nivou analize.

Geneza regionalne saradnje na Zapadnom Balkanu protekle dve i po decenije imala je različite etape, uz dugotrajne krize i probleme u vezi sa razvojem vlastitog koncepta. U ovom radu autori stoga analiziraju njene dosadašnje domete, sa posebnim akcentom na period nakon transformacije Pakta za stabilnost u Jugoistočnoj Evropi u Savet za regionalnu saradnju početkom 2008. godine, kao i na pokušaj rekonceptualizovanja saradnje u okviru Zapadnobalkanske šestorke tokom 2013. godine. Istovremeno oni pažnju posvećuju i dometima Berlinskog procesa nakon 2014. godine i stvaranja novog oblika prelaska regionalne saradnje u regionalnu ekonomsku integraciju (Zajedničko regionalno tržište) s kraja 2020. godine. U tom kontekstu autori razmatraju da li će da usledi i produbljivanje političke saradnje kroz eventualno osnivanje zajedničkog parlamenta Zapadnog Balkana i uvođenje redovnih sastanka predsednika vlada i ministara inostranih poslova. Autori zato ukazuju i na određena strahovanja u regionu da bi već otpočeta integracija u oblasti ekonomske saradnje, koja bi bila praćena i produbljenom političkom saradnjom, mogla rezultirati osnivanjem „Balkanske unije”. To suštinski nailazi na značajne otpore i protivljenja u regionu Zapadnog Balkana zbog straha da će ona postati trajno rešenje, koje kao takvo dugoročno isključuje članstvo država regiona u Evropskoj uniji.

A year ago, during the devastating floods that hit Serbia, writings of certain users of social networks, characterized as panic spreading and threat to security, was met with condemnation of public officials. They were led by the Prime Minister of the Republic of Serbia Aleksandar Vucic. In this paper, we are trying to carry out a scientific description of the actions of the government, especially of the Prime Minister, towards one group of social networks users. The theoretical framework that we are going to use is the theory of securitization, as a normatively neutral analytical framework. The primary method we are going to apply is critical discourse analysis. We are going to test whether the Prime Minister of Serbia securitized the activities of certain users of social networks in the Republic of Serbia, which is the first research question of this paper. The starting point of this paper is that the Prime Minister did commit aforementioned securitization. Bearing in mind the different form compared to traditional securitizing move, another issue to which this work will seek to provide an answer is what the reasons that led to the successful securitization were, despite of certain shortcomings in relation to the purely theoretical model (primarily in terms of “security grammar”). The paper argues that this is due to the socio-political and socio-linguistic dimension of the context in which the securitization was carried out.

This paper aims to classify foreign policy attitudes and stances of Donald Trump in his 2016 presidential campaign according to the U.S. foreign policy traditions. In the first part of the paper, we analyze speeches of Donald Trump since the moment he became the Republican Presidential Nominee. The analysis is based on digest reports of Trump’s speeches, published on his official web-site in the period from the Republican National Convention (June 18 – 21) until the Election Day (November 8). We present his main foreign policy messages pointing to foreign policy determinants, instruments and goals towards particular actors (such as China, Mexico or Russia).  In the second part of paper we present main ideas of distinctive foreign policy traditions classified by Walter Russell Mead (2001) – Hamiltonian, Wilsonian, Jeffersonian and Jacksonian – and compare them with the most important foreign policy stances of Donald Trump. The main argument of this paper is that Trump’s foreign policy concept incorporates elements of different traditions. His stances mostly reflect the elements of Jacksonian foreign policy tradition. However, due to its overwhelming emphasis on the economic issues, it seems that Trump’s positions are closer to Hamiltonian thought in terms of foreign policy determinants, while some aspects of Jeffersonian thought are also present in Trump’s articulation of foreign policy issues.

U ovom radu autori analiziraju nastanak i razvoj Berlinskog procesa (2014–), kao inicijative koju je pokrenula Savezna Republika Nemačka prema državama Zapadnog Balkana, a sa prevashodnim ciljem ubrzanja njihovih evropskih integracija, ekonomskog i infrastrukturnog razvoja, kao i unapređenja regionalne saradnje. SR Nemačka je uspela da zahvaljujući ojačavanju svoje uloge na Zapadnom Balkanu, u Berlinski proces uključi Austriju, Francusku i Italiju. Veoma je bitno da države Zapadnog Balkana u što je moguće većoj meri ispune i sprovedu ono na šta su se obavezale u okviru Berlinskog procesa, a kako bi ubrzale pristupanje Evropskoj uniji i unapredile međusobnu saradnju prevashodno kroz rešavanje brojnih nagomilanih bilateralnih problema. Sa druge strane, Nemačka je obećala finansijsku i stručnu pomoć u realizaciji brojnih infrastrukturnih, energetskih i obrazovnih projekata u regionu Zapadnog Balkana.