Jasna Hrnčić

Supervizija je značajna za sprovođenje i unapređenje profesionalnog rada u sistemu socijalne zaštite, pružanje kvalitetnih usluga korisnicima i dalji razvoj vladinog i nevladinog sektora u ovoj oblasti. Ciljevi rada su: a) analiza ključnih funkcija i aspekata supervizije u okviru socijalne zaštite, i b) analiza zakonskih regulativa i istraživanja supervizije u ustanovama za alternativno staranje o deci i mladima Republike Srbije (RS). Daje se pregled funkcija supervizije u socijalnoj zaštiti. Ukazuje se na kompetencije uspešnog supervizora kao važan aspekat supervizijskog rada i na gledište socijalnog konstruktivizma na interekciju između superviziranog i supervizanta. Važeći Pravilnik o bližim uslovima i standardima pružanja usluga u socijalnoj zaštiti predviđa da pružalac usluge obezbeđuje odgovarajuću stručnu podršku svim licima angažovanim na pružanju usluge koja uključuje superviziju. Međutim, regulativa koja dalja uređuju realizaciju supervizije alternativnog staranja o deci i mladima uglavnom nedostaje, sa izuzetkom Centra za porodični smeštaj i usvojenje Beograd. Zanemarivanje supervizije u podzakonskim aktima dovodi do različitih tumačenja i slabe primene u praksi. Supervizija alternativnog staranja o deci i mladima malo je istražena u svetu, a kod nas još manje. O njoj više posredno zaključujemo na osnovu istraživanja u širem ili u srodnom kontekstu. Radi unapređenja i ujednačavanja kvaliteta supervizije, potrebno je zakonski regulisati obavezno sprovođenje supervizije u okviru svih oblika alternativnog staranja i definisati poslove i kompetencije  supervizora, kao i podstaći istraživanja supervizije u ovoj oblasti.  Interesantno bi bilo istražiti supervizijski odnos između savetnika za hraniteljstvo i hranitelja, i između stručnih radnika i korisnika usluga.

U okviru  projekta TEMPUS SHESPSS razvijeni su Globalni standardi i kompetencije za obrazovanje socijalnih radnika u Republici Srbiji i Standardi praktične obuke u obrazovanju socijalnih radnika u Republici Srbiji, u okviru kojih su definisani zadaci i odgovornosti mentora za praktičnu obuku u oblasti socijalne zaštite.  Autorke su razvile dva programa obuke za mentore praktične obuke u oblasti socijalnog rada i socijalne politike tokom studija, pripravničkog staža i tokom daljeg profesionalnog razvoja: jednodnevnu Osnovnu obuku i dvodnevnu Naprednu obuku. Programi su 2016. god pilotirani kada su visoko  ocenjeni, zatim neznatno korigovani na osnovu sugestija učesnika i  finalizovani. Ciljevi Osnovne obuke za mentore su: a) razvijanje veština primene standarda i kompetencija  za obrazovanje socijalnih radnika tokom praktične obuke u socijalnoj zaštiti, b) uvod u veštine ispunjenja ciljeva učenja i zadataka mentora u realizaciji praktične obuke i c) upoznavanje polaznika sa procesom pripreme i realizacije plana učenja praktikanata na praktičnoj obuci i osposobljavanje za evaluaciju praktične obuke. Opšti cilj Napredne obuke je razvijanje veština optimalnog mentorskog vođenja studenata i drugih praktikanata na praktičnoj obuci u skladu sa Standardima praktične obuke u obrazovanju socijalnih radnika.

Rad se bavi analizom primene pristupa i principa multisistemske terapije (MST) u okviru programa OPTIMUS za porodice. Uobičajen cilj tretmana mladih sa antisocijalnim ponašanjem je smanjenje antisocijalnog ponašanja. Specifični izazovi u njegovom postizanju su problemi ovih mladih u nekoliko sistema (porodici, vršnjačkoj grupi, školi/radnom mestu), kao i veliko osipanje porodica koje dolaze na tretman u ustanovu, i to najpre onih koji imaju najizraženije probleme. MST Henglera i saradnika navedene izazove je premostila tretmanom u prirodnoj sredini mlade osobe i osnaživanjem roditelja/roditeljskih figura i mlade osobe za prevazilaženje problema kako u porodici, tako i u drugim sistemima. Zasnovana je na socio-ekološkom modelu i sistemskoj porodičnoj terapiji. MST je evaluirana kao jedna od najefikasnijih u ovoj oblasti, ali su intenzivno angažovanje terapeuta uz mali broj slučajeva koje istovremeno vodi, kao i ekonomski veoma zahtevna edukacija učinili ovaj program nepristupačnim za primenu u našoj sredini. Program OPTIMUS za porodice nastoji da u radu sa mladima sa antisocijalnim ponašanjem primeni principe MST, integriše ih sa doprinosima kratke terapije usmerene na rešenje, kognitivno-bihejvioralnih pristupa i modela stadijuma socijalne interakcije i da ih prilagodi prilikama u Srbiji. Program obuhvata 12 nedeljnih poseta porodici od strane realizatora programa, od kojih su prve tri i poslednja polustrukturisane, a u ostalima se implementira neki od 15 modula u skladu sa potrebama porodice. U radu se analiziraju specifična rešenja koja program nudi u svetlu pristupa i principa MST, kao i njihove prednosti i izazovi u primeni u radu sa mladima sa antisocijalnim ponašanjem u našoj sredini.