Ivica Lazović

U ovom radu se razmatraju aktuelni organizacioni izazovi koji se stavljaju pred Srpsku pravoslavnu crkvu. Osnovni cilj nam je da se izvrši naučna deskripcija pojava koje prate crkvenu organizaciju u aktuelnom političkom i istorijskom trenutku, da ukažemo na njihove uzroke i mogući dalji tok. Predmet interesovanja nam je organizacija SPC, pa se pravi i kratak osvrt na razvoj, unutrašnje ustrojstvo i propise na osnovu kojih se upravlja. Poslednjih godina se otvara veliki broj pitanja koja se odnose na organizaciju crkve i koja zahtevaju adekvatan odgovor, koji će imati dalekosežne posledice. Mi ukazujemo na četiri posebno važna pitanja, a koja su bila otvorena i za širu javnost i potresla crkvenu organizaciju u poslednjih godinu dana, iako imaju dublju genezu. To su dešavanja u Crnoj Gori podstaknuta donošenjem Zakona o slobodi veroispovesti, zatim pitanje crkvene organizacije u Makedoniji koje dobija na aktuelnosti kroz zainteresovanost Carigradske patrijaršije, zatim pokušaj crkvene reorganizacije eparhija u Americi i događaji oko Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta. Na svako od navedenih pitanja se pravi osvrt i analiziraju se aktuelna dešavanja i mogući pravci daljeg toka.

U široj stručnoj javnosti postoji probuđeno interesovanje u poslednjih nekoliko decenija za proučavanjem islamske religije, kulture i civilizacije, a u časopisima su prisutne brojne teme vezane za islam. Ovo interesovanje karakteristično je kako na globalnom, tako i na lokalnom nivou. Takođe, to interesovanje je i multidisciplinarno i karakteristično je za mnoge društvene nauke. Interesovanje za islam je i interkulturalno i preovladava bavljenje islamom i efektima ove velike religije na globalnom nivou, dok je relativno malo pažnje u radovima orijentisano na proučavanje islama na našim prostorima i na sagledavanje i tumačenje stvari u našem okruženju, kao i na prostorima današnje Srbije, uslovno rečeno, u našem dvorištu. U ovom radu smo napravili osvrt na osnovne pojmove o islamu, kao i na organizaciju pripadnika islamske verske zajednice na prostorima bivše zajedničke države. Sve navedeno, upravo je u cilju sagledavanja stvari u našem dvorištu kako bi nam pomoglo i kako bismo bolje tumačili i razumeli pojave na globalnom nivou. U cilju boljeg opisivanja i sistematizovanja već poznatih činjenica o islamu i zajednici muslimana na našim širim prostorima, osvrnućemo se i na osnovne pojmove, običaje i specifičnosti islamske religije. U radu ukazujemo da je islamska zajednica bila veoma prilagodljiva na ovim prostorima i u promenljivim društveno-političkim okolnostima se i sama usklađivala i prilagođavala.

U radu analiziramo organizovanje muslimana u današnjoj Srbiji, gde deluju dve dominantne islamske zajednice koje se po nazivima razlikuju samo u jednom slovu, a to su Islamska zajednica Srbije i Islamska zajednica u Srbiji. Iako šira javnost malo zna o organizovanju muslimana na prostorima Srbije, pažnju su dobili zahvaljujući međusobnim sukobima koji sa manjim ili većim intenzitetom traju već preko jedne decenije. Paralelne organizacione strukture islamske zajednice, Mešihat Islamske zajednice u Sandžaku, sa sedištem u Novom Pazaru, i Mešihat Islamske zajednice Srbije, sa sedištem u Beogradu, od raspada SFRJ postojale su paralelno i stvarale tenzije. Nastala su dva pola okupljanja u okviru Mešihata Islamske zajednice u Srbiji. Pored navedenih islamskih zajednica, na teritoriji Republike Srbije deluje i Islamska zajednica Kosova sa centrom u Prištini. U radu opisujemo organizacionu strukturu Islamske zajednice Srbije i Islamske zajednice u Srbiji na osnovu njihovih Ustava.

Predmet ovog rada je analiza organizovanja zajedničkog sistema državne uprave u Evropskoj uniji i postojanju zajedničkih opštih pravila u toj oblasti, kao i podsistema upravljanja ljudskim resursima. Analizom sistema nacionalnih državnih uprava, dolazi se do zaključka da su oni toliko različiti međusobno, da ih je jako teško porediti. Ipak, postoji skup načela i minimalnih standarda kojima se određuje organizacija, delatnost i funkcionisanje organa državne uprave na osnovama komunitarnog prava. Te sličnosti poznate kao evropski administrativni principi su predmet analize u ovom radu. Posebna pažnja se posvećuje analizi sistema državnih uprava i upravljanja ljudskim resursima u zemljama nastalim iz bivše zajedničke države SFRJ koje su članice Unije, a imajući u vidu zajedničku političko-pravnu prošlost i sve sličnosti. Analiziraju se sistemi državne uprave i upravljanja ljudskim resursima u Sloveniji i Hrvatskoj. Kroz analizu organizacije državnih uprava i upravljanja ljudskim resursima, pronalazimo veliki broj sličnosti koje se ogledaju u političkoj organizaciji ove dve republike, normativnom uređivanju državne uprave, kadrovskom organizovanju, propisanim pravima i dužnostima, kao i nagrađivanju ljudskih resursa u državnoj upravi. Oba sistema prati sličan način obučavanja državnih službenika, ocenjivanja i napredovanja. Ipak, postoje i razlike ali i procesi stalnog redefinisanja sistema.

U radu se analizira prisustvo sindikalnog organizovanja među državnim službenicima u državnoj upravi u Republici Srbiji. Zaposleni se u upravi organizuju na različite načine, međutim uloga i značaj sindikalnog organizovanja je jako važna za sva demokratska društva. Pravi se kratak osvrt na razvoj sindikalizma i posebno na razvoj sindikalizma na prostoru Srbije. Taj razvoj je bio dinamičan i u skladu sa globalnim trendovima, ali uz mnoge specifičnosti posebno u periodu nakon Drugog svetskog rata i izgradnje realnog socijalizma. Polazeći od zajedničke političke i pravne prošlosti, u radu se analizira uloga i značaj sindikata u zemljama bivše Jugoslavije. Pravi se pregled pravnog okvira kojim je određeno sindikalno organizovanje i delovanje u Republici Srbiji, pre svega kroz radno zakonodavstvo u pogledu definisanja osnovnih pojmova. Posebna celina je posvećena ispitivanju i analizi prisustva sindikata u državnoj upravi Republike Srbije u užem smislu, odnosno u ministarstvima i posebnim organizacijama. Takođe se analizira i mesto i uloga reprezentativnih sindikata u pogledu kolektivnog pregovaranja i njihovog doprinosa u donošenju posebnih kolektivnih ugovora koji se primenjuju na državne službenike u radnom odnosu u ministarstvima, posebnim organizacijama i službama vlade. Pored analize propisa i ostvarivanja prisustva i uloge sindikata, rad se bazira i na konkretnom istraživanju prisustva sindikata u državnoj upravi. Naučni cilj istraživanja je bio da se pored utvrđivanja sindikalnog prisustva u državnoj upravi utvrdi i uloga, značaj sindikalnog delovanja i normativni okvir. U istraživanju su primenjivane metode ispitivanja, analize sadržaja, metoda indukcije i dedukcije, a kao tehnike ispitivanja su korišćeni intervju i anketa.