Ivan Ž. Joksić

Predmet ovoga rada jeste Francuska buržoaska revolucija u naučnoj vizuri Slobodana Jovanovića. Istorijski kontekst u kome se odigrala, ličnosti koje su njome upravljale i politički dometi revolucije probudili su naučnu radoznalost većeg broja autora. U srpskom podneblju je važnu ulogu u prikazu Francuske buržoaske revolucije imao Slobodan Jovanović. Njegovu naučnu misao i intelektualne domete možemo prepoznati u većem broju naslova iz pravne i politikološke teorije. Važan naslov u naučnom opusu ovog autora pripada vođima Francuske revolucije. Oni su prikazani na sredokraći mita i realnosti, uz primetnu dozu subjektivnosti koja prožima ovo delo. Cilj rada se ogleda u originalnom prikazu i analizi stavova i mišljenja Slobodana Jovanovića o Francuskoj buržoaskoj revoluciji. U članku će biti obuhvaćena i šira Jovanovićeva teorijska misao, iskazana u njegovom obimnom naučnom opusu. U radu će biti korišćen širi metodološki okvir, kog čini više metoda: analitički, sintetički, induktivni, deduktivni, istorijski. Integralnim pristupom biće usklađeni rezultati korišćenja pojedinačnih metoda. Rezultati rada se sastoje u naučnom pristupu političkoj misli Slobodan Jovanovića u kontekstu njegovog bavljenja Francuskom buržoaskom revolucijom. Važan segment u radu pripada kritičkom osvrtu autora na pokušaje idealizovanja i prenaglašavanja uloge njenih vođa.

Bavljenje državom staro je koliko i sama država. Njen nastanak, razvoj i ustavno ustrojstvo pokazuju u kojoj meri je državno pitanje važno u teorijskoj misli. U literaturi postoji veliki broj temata u kojima se nastoji objasniti suština državnog pitanja, polazeći od pojedinačnih aspekata njenog funkcionisanja. Čini se da ne postoji autor, u pravnoj i politikološkoj teoriji, koji se nije okušao na ovom polju. Tako je bilo i sa gorostasom naše pravne, politikološke, sociološke, književne, istorijske misli Slobodanom Jovanovićem. On je raspravnim stilom studiozno obradio pitanje države, uvažavajući teorijska dostignuća svojih prethodnika i savremenika. Inspirisan idejama francuskih prosvetitelja, o kojima je takođe pisao, Slobodan Jovanović ukazuje na materijalnu i duhovnu dimenziju unutrašnjeg i spoljašnjeg ustrojstva države. Njegovo izuzetno poznavanje društvenih i političkih prilika u zemlji bilo je inspirativno za predlaganje budućih rešenja važnih državnih pitanja. Time je širina i dubina teorijske misli Slobodana Jovanovića veća, jer čitaoci njegovih dela pred sobom imaju vredno štivo koje prevazilazi prostorne i vremenske okvire. On nije pripadao autorima koji važna teorijska pitanja obrađuju olovno teškim perom, već razgovornim stilom koji omogućava upoznavanje materije širem krugu čitalaca. Zato je s punim pravom profesor Stevan Vračar uvrstio Slobodana Jovanovića u red ličnosti, koje čine dragocenu naučnu baštinu srpskog naroda i države.

Krivična dela protiv privrede, u poslednje vreme, sve više privlače pažnju naučne i šire društvene javnosti. Kao po pravilu, promene u političkom sistemu reflektuju se na privredni sistem i ekonomiju svake države. Proteklu deceniju u Srbiji, sa sigurnošću, možemo označiti kao prelomnu u sferi privrede, a posebno u delu koji se odnosi na privatizaciju. Ovako izmenjene društveno ekonomske okolnosti ostvarile su odgovarajući uticaj na krivično zakonodavstvo, u cilju potpunije zaštite privrednog sistema. Pri tome, dve grupacije krivičnih dela (protiv službene dužnosti i protiv privrede), postaju posebno aktuelne sa porastom privrednog kriminaliteta. S obzirom da privredna krivična dela štite pri­vredni sistem jedne države, smatramo da na njih treba obratiti posebnu pažnju. Međutim, zbog obimnosti materije vezane za veliki broj krivičnih dela koja, prema zaštitnom objektu, pripadaju grupaciji privrednih krivičnih dela, izdvojili smo tzv. tipično (opšte) krivično delo protiv privrede - zloupotrebu ovlašćenja u privredi (član 238. KZ RS). U radu ćemo obraditi osnovna obeležja ovog krivičnog dela, počev od njegovog pojma, radnje izvršenja, mogućih izvršilaca, zaštitnog objekta, osnovnih oblika ispoljavanja itd. Međutim, u razmatranju krivičnog dela „zloupotrebe ovlašćenja u privredi“ moramo se „poslužiti“, osim Krivičnog zakonika, još: Zakonom o privrednim društvima, Zakonom o Na­rodnoj banci, Zakonom o radnim odnosima itd. Zapravo, na području privrede prelama se uticaj više zakonskih akata, pa je nemoguće u celosti rasvetliti suštinu ovog krivičnog dela bez korišćenja navedenih zakona. U tom smislu, Zakon o privrednim društvima određuje pojam odgovornog lica u privrednom društvu, Zakon o narodnoj banci načine stvaranja i održavanja robnih i novčanih fondova, Ustav Srbije propisuje pravo na slobodno privređivanje svih obli­ka svojine na jedinstvenom tržištu, kao i na samostalnost u radu i delovanju svih privrednih društava i pravnih lica. Osim toga, navešćemo primere iz sudske prakse, istovremeno, citirajući delove presu­da koje se odnose na ovo krivično delo.

Rad predstavlja sintezu zajedničkih napora oba autora da područje terorizma prikažu na globalnom ili svetskom i Evropskom i regionalnom nivou. Razlozi koji su opredeljujuće uticali na izbor ovog temata tiču se činjenice da je terorizam gotovo u središtu svih svetskih zbivanja kao pošast koja negativno utiče na opšte stanje bezbednosti u svetu kao i opšti napredak i razvoj društva i države u celini. S druge strane, područje Evrope može danas da predstavlja i epicentar terorizma koji preti da naruši krhko uspostavljen mir na području Bosne i Hercegovine, u delu Republike Srbije na Kosovu i Metohiji kao i u Bivšoj Jugoslovenskoj Republici Makedoniji. Reč je pre svega o islamskom terorizmu kao obliku ispoljavanja verskog fanatizma koji se preliva sa drugih žarišta u svetu. Tome u prilog govore poslednji podaci o izvedenim terorističkim aktima u Zvorniku (BiH) i Tetovu i Kumanovu (Makedonija). U oba slučaja upotrebljeni su nasilni akti, kao sredstvo za lišavanje života i slobode pripadnika policije, u cilju stvaranje osećaja nesigurnosti kod građana u ovim državama, kao i uzimajući širi geostrateški položaj i u samom regionu Jugoistoka Evrope. U skladu sa navedenim, u radu je korišćena naučna i stručna literatura kako bi se ukazalo na opšti pojam terorizma, klasifikaciju terorističkih organizacija i njihovo delovanje na području Evrope sa posebnim osvrtom na Srbiju. Pored toga, grafički i tabelarno su predočeni statistički podaci koji se odnose na terorističke napade na Kosovu i Metohiji. U pogledu metodološkog okvira, korišćeni su metodi analize, sinteze, istorijski, sistematski, logički, metod analize sadržaja, statistički i dr.

U radu će biti razmatrani rezultati teorijskog istraživanja na temu Dušanovog zakonika kao simbola političke i pravne (nad)moći srpske srednjovekovne države. Na samom početku, autor je predmet teorijskog istraživanja proširio na društvene i pravne prilike koje su pratile ustanovljenje prve srpske države. Razmatran je uticaj postojeće socijalne strukture stanovništva na donošenje prvih pisanih pravnih akata u Srbiji. Težišni deo istraživanja čini vremenski period ustanovljenja Dušana na carski presto u kontekstu vladajućih društvenih i pravnih prilika u Srbiji. Pored nesumnjivog političkog i vojničkog uspeha cara Dušana, posebno se apostrofira zna­čaj njegovog Zakonika. U tom smislu, analiziraće se osnovne odredbe Dušanovog zakonika u vizuri današnjeg pozitivnog prava. U metodološkom postupku korišćeni su sledeći metodi: lingvistički, istorijski, sociološki, pravnodogmatski, logički, analiza sadržaja i dr. Rezultati dobijeni upotrebom navedenog metodološkog okvira biće korišćeni u cilju potvrđivanja osnovne teze da odredbe Dušanovog zakonika imaju vanvremenski okvir i veliki značaj za razvoj prava u Srbiji. Na osnovu prikupljenje naučne i stručne građe smatramo da je osnovna teza vodilja u radu u potpunosti potvrđena.