Ivan R. Dimitrijević
NACIONALNI INTERES KAO ANALITIČKI KONCEPT: MOGUĆNOSTI ZA ANALIZU NACIONALNOG INTERESA
Pojam nacionalni interes nalazi se u središtu realističkih pristupa nauke o međunarodnim odnosima i studijama bezbednosti, a oni koji se bave njegovim proučavanjem polaze od pretpostavke da se ovaj pojam može koristiti na najmanje dva načina. Kao sredstvo političke akcije onda kad političari, odnosno kreatori i realizatori političkih odluka nastoje da svojim odlukama i akcijama „daju“ legitimitet, istaknu njihov značaj i podignu ih na vrh političkih prioriteta. Može se koristiti i kao sredstvo političke analize, odnosno kao analitički koncept. Upravo ovakav način upotrebe pojma nacionalni interes i provera njegovog saznajnog potencijala predstavljaju centralnu temu ovog rada. Model Džozefa Frenkela i matrica Donalda Nekterlajna predstavljaju neke od najčešće korišćenih modela za proučavanje nacionalnih interesa velikih sila u odnosu na događaje koji su za te sile (bili) od vitalnog značaja. U radu će biti razmatrane mogućnosti adaptacije ovih modela za potrebe analize nacionalnih interesa Republike Srbije, a takođe će biti preporučeni i konkretni izvori za čiju analizu bi bilo adekvatno primeniti ove prilagođene istraživačke modele.
NACIONALNI INTERESI REPUBLIKE SRBIJE: ANALIZA EKSPOZEA MANDATARA VLADE OD 2007. DO 2017. GODINE
U prethodnom istraživanju bavili smo se nacionalnim interesom kao analitičkim konceptom, napravili detaljan pregled stanovišta relevantnih autora i dali predloge za analizu nacionalnog interesa Republike Srbije. Ovaj rad predstavlja logičan nastavak prethodnog, jer obuhvata nastojanje da se kvalitativnom analizom ekspozea (programa rada Vlade) mandatara Vlade od 2007. do 2017. godine utvrde nacionalni interesi Republike Srbije. Osnovni cilj ovog rada je provera saznajnog potencijala pojma nacionalni interes, a osnovna pretpostavka je da se nacionalni interes malih država vezuje za ono što realisti označavaju kao „kruto jezgro nacionalnog interesa“, odnosno na opstanak. Zato će ova pretpostavka biti proveravana na slučaju Republike Srbije, dok će kao okvir za analizu biti korišćena prilagođena Nekterlajnova matrica koja omogućava sameravanje osnovnih nacionalnih interesa (odbrambeni, ekonomski, regionalni i ideološki interesi) prema njihovom intenzitetu.