Irina R. Milutinović

U toku globalne zdravstvene krize uzrokovane pandemijom virusa „Kovid 19” (Covid-19), uporedo sa borbom za očuvanje života i zdravlja ljudi, naučna zajednica se mobiliše i u borbi protiv tzv. infodemije. Cilj ove studije je da analitičkim i kritičkim naučnim pristupom, i na temelju relevantnog teorijskog okvira i međunarodnopravnih normi, diskutuje instrumente informacione politike koji su primenjeni u Republici Srbiji u sklopu mehanizma upravljanja pandemijskom krizom povodom izbijanja „Kovida 19”. Predmet istraživanja obuhvata period od prvog registrovanog slučaja obolelog u Srbiji do ukidanja vanrednog stanja usled opadanja epidemijske krive (6. mart – 6. maj 2020). Rezultati studije ukazuju na probleme nedoslednosti, neproporcionalnosti i političke instrumentalizacije mera informacione politike primenjenih u naznačenom periodu.

Ovaj rad se oslanja na instrumentalističke eksplanatorne teorije secesije i medijske teorije uokviravanja, kako bi izučio diskurzivne prakse kojima se mediji u Srbiji koriste prilikom izveštavanja o referendumima o nezavisnosti u zapadnoevropskim državama, pri čemu je pažnja usmerena na Ujedinjeno Kraljevstvo i Španiju. Predmet rada je uokviravanje diskursa o secesiji u onlajn medijima u Srbiji. Cilj istraživanja je da ispita podudarnost medijskih interpretativnih obrazaca zastupljenih u prilozima koji diskutuju pokušaje secesije Škotske (2014) i Katalonije (2017) sa medijskim diskursom o otcepljenju Kosova i Metohije od Republike Srbije. Rad se posebno fokusira na pitanje da li mediji u Srbiji proizvode pristrasne ili analitičke i informativne sadržaje o osetljivoj temi secesije kada pokrivaju vesti iz drugih zemalja. Uzorak je zasnovan na Internet arhivi 10 medijskih kuća (Blic, Kurir, B92, Telegraf, N1, Večernje novosti, Informer, Danas, RTS i Politika) koje su temi nacionalnog samoopredeljenja posvetile značajnu pažnju prilikom održavanja plebiscita u Škotskoj (2014) i u Kataloniji (2017). Rezultati istraživanja pobijaju hipotezu o potpunom prelivanju „kosovskih” diskurzivnih obrazaca na zapadnoevropske slučajeve, ali ipak potvrđuju nedostatak adekvatnog analitičkog pristupa secesionizmu na srpskoj medijskoj sceni.

Negative perceptions of Russia as “the Other” in societies belonging to the Western political tradition have been shaped in a long historical perspective and have their own cultural and geopolitical matrix. These stereotypes mostly perceive Russia and its population through collectivism, authoritarianism and impulsiveness. Media and information policies play an indispensable role in shaping stereotypes in the modern and postmodern era. Therefore, the aim of this research is to point at the role of media discourse in supporting and forming negative stereotypes about contemporary Russia. In the introductory part of the Paper, the problem of stereotyping the notions of Russia and the Russians in the Western political space is contextualized, and then the case study on the empirical basis describes the role of the so-called Western media in supporting the established stereotypes in modern times. The main narratives of the information war between the European Union and the Russian Federation were used for media mediation and interpretation of events on the international scene in which the Russian Federation was the main actor during the year of sanctions (2014) and immediately afterwards (2015). We conclude that in the observed period there was a mutual deterioration of the images among the citizens of the EU and RF, while the leading media sacrificed the principle of impartiality of reporting.

U radu je predstavljen evropski regulatorni okvir za oblaet radio-difuzije koji uključuje niz međunarodnih dokumenata, u kojima je ostvaren konsenzus država članica Saveta Evrope i Evropske unije. Standardi koji su poznati kao evropska praksa ili evropski standardi izraženi su u formi direktiva ili preporuka i predstavljaju jedinstven i obavezan regulatorni okvir razvoja medijske sfere u svim državama integrisane Evrope. Cilj rada je da preispita stepen usklađenosti između zahteva evropskog regulatornog okvira i dostignuća dela domaće medijske regulative i njenog sprovođenja. Primenom komparativnog, deskriptivnog metoda i teorijske analize pravnih dokumenata koji predstavljaju izvornu građu za ovo istraživanje, zaključujemo da je usaglašavanje domaće regulative sa evropskim standardima u ovoj oblasti u značajnoj meri primenjeno u zakonskim aktima koji su u periodu 2000-2012. godine doneti u Republici Srbiji. Zahvaljujući pozitivnim primerima harmonizacije ostvareni su preduslovi za demokratsku transformaciju medijskog sistema Srbije u celini. Međutim, sa stanovišta implementacije propisanih odredbi u praksi, posmatrani period karakteriše kršenje zakona, Ustava Republike Srbije kao i obavezujućih međunarodnih dokumenata, čime je iskazan nedostatak političke volje da se reforma medijskog sistema Srbije sprovede dosledno i celovito. Najnoviji izazovi razvoja radio-difuzije zahtevaju odlučnije, konsekventnije i temeljnije usaglašavanje domaće regulatorne prakse sa evropskim regulatornim okvirom za oblast medija.

U radu su sistematizovane glavne karakteristike medijskog sistema Republike Srpske, koji funkcioniše u okviru jedinstvenog regulatornog okvira Bosne i Hercegovine. Predmet rada su različiti aspekti ovog medijskog modela u tranziciji: regulatorni akti i samoregulatorne mere, medijsko vlasništvo, sloboda medija. Cilj rada je da se, uzimajući u obzir afinitete i preferencije medijske publike, artikulišu predlozi za osnaživanje autentičnog nacionalnog interesa u medijskom sistemu koji se menja u skladu sa zahtevima evrointegracijskih procesa. Korpus teorijskih izvora obuhvata radove zasnovane na relevantnim empirijskim istraživanjima. Primenom analize medijskog diskursa i uporedne analize pravnih dokumenata identifikovani su osnovni nedostaci koji su proizašli iz procesa tranzicije medijskog sistema Republike Srpske u skladu sa evropskim standardima. Zaključujemo da uspešno sprovođenje demokratske medijske transformacije zahteva konsekventnije sprovođenje nekoliko mera u narednom periodu: reformu medijske regulative potrebno je dovršiti na način koji osigurava njenu primenu u praksi i uvažavajući demokratsku volju građana; položaj javnih emitera potrebno je popraviti faktičkom finansijskom i upravljačkom samostalnošću; obezbediti transparentnost vlasništva nad medijima i sprečiti sukob interesa antimonopolskim odredbama; osnažiti mehanizme medijske samoregulacije.

Internet temeljno menja strukturu i etiku novinarske profesije. Predmet ovog rada je primena samoregulatornih instrumenata u onlajn novinarstvu. Preispituju se osnove identiteta novinarske profesije i identifikuju ključne tendencije profesionalne transformacije koja se odvija pod uticajem digitalnih medija. Cilj rada je da se, primenom kritičko-analitičkog metoda, ispita potencijal samoregulatornih mehanizama u osnaživanju identiteta novinarske profesije, polazeći od normativnog karaktera društvene odgovornosti medija. Zaključujemo da politika unapređivanja samoregulacije u onlajn medijima zahteva: permanentno prilagođavanje etičkog kodeksa novim smernicama koje su primerene promenljivom informacionom okruženju; njegovo dosledno primenjivanje u praksi, i jačanje nadležnosti i odgovornosti nezavisnih regulatornih tela i profesionalnih udruženja.