Dušan Pavlović

U tekstu istražujem primenu teorije igara na političke fenomene u velikim grupama (više od dva igrača). Fokusiram se na problem kolektivnog delanja u okviru igre uveravanja (assurance game). Nakon izlaganja opšteg oblika sa dva igrača, pokazujem kako igra izgleda kada u njoj učestvuje više igrača, sa naglaskom na tvrdnju kako igra može da pomogne u razumevanju situacija u kojima učešće jedne osobe u nekoj kolektivnoj radnji zavisi od očekivanja da će u njoj učestvovati druge osobe. Identifikujem četiri ključna elementa za rešenje ove igre – pivot, tip učesnika, životni optimizam i vrsta kolektivnih normi. Politički primeri na kojima pokazujem značaj ovih koncepata su glasanje u skupštini, učešće na građanskim protestima, izborno glasanje za male stranke i pristupanje pokretu otpora. Uočavamo da je za svaku igru dominantniji neki drugi faktor koji doprinosi uspehu kolektivnog delanja i rešenju igre.

Da li je i pod kojim uslovima neoliberalna ekonomska politika primenjiva u Centralnoj i Istočnoj Evropi posle sloma komunizma 1989. godine? U prvom delu iznosi se definicija neoliberalizma kao ekonomskog sistema u kome dominira privatna svojina, lična inicijativa, tržišna alokacija resursa i minimalna država. Ova definicija izvedena je iz privrednih modela SAD i Velike Britanije tokom osamdesetih godina 20. veka. Potom se razmatra teza o nesavršenosti tržišta i državno rešenje za problem informacione asimetrije, odn. problem principala i agenta. Budući da sama stvara političke felere i neefikasnu alokaciju resursa, državna intervencija može se opravdati jedino ako je sama utemeljena u institucionalnom rešenju za problem principala i agenta.

Tekst objašnjava značaj teorije racionalnog izbora za političku nauku. To se radi na dva načina. Najpre se ukazuje na paradoks racionalnosti, tj. na nesposobnost demokratskih institucija da proizvedu logički koherentnu odluku (koja ne bi kršila princip tranzitivnosti preferencija). Sagledavaju se i njene implikacije na parlamentarno odlučivanje kroz Mekilvijevu teoremu haosa i moguće teorijske odgovore na nju. Tekst se završava pregledom teorija o formiranju koalicija. Zaključak je da politička nauka utemeljena u teoriji racionalnog izbora ima polovičan uspeh u pogledu uspostavljanja prediktivnih zakona u politici.

This paper looks into the effects of political institutions on government fiscal policy. Our aim is to establish whether a legislative body has the power to influence the budget proposal tabled by the government. This leverage is measured in the analysis of the six indicators (so-called Wehner scale) which combined, make up the index of parliamentary power in Serbia and in Croatia. In the final section, the results obtained from our analysis are presented in a comparative perspective. Our assessment refers exclusively to legislative measures, not practice.

The paper examines whether the number of parties in the cabinet and the type of coalition affect the level of public spending. It offers a statistical analysis of two hypotheses: (1) the larger the number of parties in the cabinet, the higher the public spending; (2) minority and minimal winning coalitions tend to spend more, whereas large majority coalitions tend to spend less. The analysis draws on statistical data from ten East-Central European countries, with the data confirming the first and rejecting the second hypothesis. The paper offers two novelties. First, it defines a new concept (the Budget Dilemma) to test the relationship between the number of parties and the level of public spending. Second, it uses data about the countries that has appeared less frequently in similar types of research and studies, providing new observations for testing the relationship between the number of the parties in a cabinet and the level of public spending.

The paper discusses the emergence of democratic institutions. It assumes that institutions can be created if they are compliance-inducing, and tries to answer the question when and why institutions bring about compliance. The paper is divided into two parts. In the first part, I discuss the emergence of institutions generally by applying the concept of the social dilemma. In the second part, I look into the compliance-inducing capability of democratic institutions.