Biljana Pavlović
ULOGA MUZIKE U FORMIRANJU I REKONSTRUKCIJAMA SRPSKOG NACIONALNOG IDENTITETA
U ovom radu razmatra se uloga muzike u formiranju i rekonstrukcijama srpskog nacionalnog identiteta – od nastanka srpske srednjovekovne države, pa sve do kraja XX veka. Ova razmatranja zasnovana su na analizi literature o nacionalnom identitetu i razvoju muzike u srpskom narodu, u kontekstu relevantnih društveno-istorijskih procesa. U procesu konstituisanja i oblikovanja srpskog nacionalnog identiteta, istovremeno se razvijala i autentična srpska muzika, koja je imala integrativnu i vaspitnu ulogu u srpskom etničkom korpusu i ispoljavala se kroz razvoj rodoljublja i osobenih moralnih vrednosti. Ona je takvu ulogu ostvarivala kako u vreme nastanka srpske države i njenog procvata u srednjem veku, tako i u vreme turskog ropstva, buna i oslobodilačkih ratova, a potom i u miru. Muzika je, u krajnjem ishodu, doprinosila učvršćivanju nacionalne svesti, oblikovanju nacionalnog identiteta i razvoju srpskog kulturnog obrasca. S druge strane, i muzika je, sama po sebi, kroz svoju posebnost i autentičnost, izražavala određeni nacionalni identitet. Do početka XX veka srpska muzika razvijala se uglavnom spontano i njena osnovna obeležja, osim umetničke i estetske prirode, bila su autentičnost, osobenost i originalnost. Međutim, kasnije, od nastanka Jugoslavije, razvoj muzike je sve više usmeravan odgovarajućom kulturnom politikom i ona je bila veoma značajan instrument u procesima rekonstrukcije nacionalnog identiteta. Srpski nacionalni identitet je tokom XX veka prošao kroz tri talasa rekonstrukcije, koji su bili determinisani nacionalnim interesima, idejno-političkim i državnim razlozima u datim istorijskim okolnostima.