Ana M. Gavrilović

U ovom radu prikazani su rezultati istraživanja participacije i zadovoljstva korisnika socijalnih i partnerskih socijalnih usluga u Bosni i Hercegovini. Razvijenost ovih usluga predstavlja izraz dostignutog nivoa i kvaliteta kombinovanog modela socijalne politike koji nastaje, najčešće, u zemljama u tranziciji, ali i kao ishod transformacije države blagostanja u ekonomski razvijenim zemljama Zapadne Evrope. U užem smislu, obe vrste socijalnih usluga prikazane su kroz zakonsku regulativu, participaciju i zadovoljstvo njihovih korisnika, jer su to bitni elementi distinkcije između tradicionalnih i novih usluga. Ispitanici uključeni u istraživanje dolaze iz ciljanog stratifikovanog uzorka, koji je ispunio kriterijume proporcionalne teritorijalne zastupljenosti organizacija i ispitanika. Uzorak je činilo: 66 javnih ustanova socijalne zaštite (centri za socijalni rad, ustanove i organizacije za smeštaj i osposobljavanje dece i odraslih, opštinske službe socijalne zaštite); 50 lokalnih i međunarodnih nevladinih organizacija, udruženja građana i humanitarnih organizacija i osam  privatnih organizacija i ustanova koje pružaju socijalne usluge, odnosno 308 stručnih i rukovodećih radnika u ovim organizacijama i 376 korisnika socijalnih i PSU-a javnih ustanova, privatnih i nevladinih organizacija. Rad sadrži uvodni deo, teorijsko-analitički okvir socijalnih i partnerskih socijalnih usluga, zatim prikaz rezultata istraživanja i diskusiju nalaza, te zaključke.

Članak se bavi savremenim trendovima u ulogama i funkcionisanju socijalne države, teorijskim pristupima uspostavljanja mešovitog modela socijalne politike, posebno partnerstva i partnerskih modela socijalnih usluga, naglašavajući Eversovu ekonomsku, sociološku i političku dimenziju mešovite socijalne politike. Kroz partnerstvo i partnerske modele socijalnih usluga, u polju socijalne zaštite, identifikuje se primena mešovitog modela socijalne politike u realnom životu. Na kraju članka prikazani su i rezultati empirijskog istraživanja o zastupljenosti partnerskih socijalnih usluga u Bosni i Hercegovini, koje je pokazalo da su partnerske socijalne usluge malobrojne, siromašne po vrstama, oblicima i obuhvatu i nejednako teritorijalno zastupljene, kao i da postoje prednosti ovih usluga u odnosu na socijalne usluge koje se pružaju bez uspostavljanja partnerskih odnosa.

The aim of this paper is to analyze, through comparative per­spective, current systems of child welfare in transitional societies of the Southeast Europe: Croatia, Serbia and Bosnia-Herzegovina. In this paper we used historical, comparative and statistic method. Socio-po­litical characteristics of these states are: mutual history of child wel­fare systems, transitional metamorphosis of society and social policy, European perspectives and the need for upgraded child welfare. Gavrilovićs point out the common past of child welfare systems of these states. In the main part of this work comparative methods are used to analyze current characteristics of child welfare in Serbia, Croatia and Bosnia-Herzegovina. Family and child support measures are taken in­to account, with special emphasis on child maintenance, maternity and parental leave and services of specialized children’s institutions. Child welfare is analyzed in the context of transitional changes that the Sout­heast European states are undergoing. Analysis of the three basic forms of finacial support of families with children showed that transitional changes substantially reduced the number of children benefiting from child maintenance and even more reduced its amount. Maternity leave is recognized as an important measure in family and population policy in all three states, but there are lack of means, compensation amount is under constant pressure to be lowered.

U članku se analizira aktuelni pravni okvir kojim se uređuje socijalni rad u vaspitno-obrazovnim ustanovama Srbije i Bosne i Hercegovine, aktuelno stanje socijalnog rada u njima, kao i potrebe za njegovim postojanjem u predškolskim, osnovnoškolskim i srednjoškolskim institucijama. Cilj rada je utvrđivanje stanja socijalnog rada u ovim ustanovama, skretanje pažnje javnosti na potrebu njegovog uvođenja kako bi prevenirao socijalne probleme dece i učenika, ublažavao posledice različitih socijalnih teškoća kojima su izložena deca i učenici i, u sadejstvu sa drugim stručnjacima ovih ustanova, doprinosio poboljšanju vaspitne, a posebno socijalne i preventivne funkcije ovih ustanova. Kao teorijsko-metodološki okvir, u radu su korišćene metode: istorijska, komparativna i statistička metoda, a od metodskih postupaka analiza sadržaja. Empirijska analiza je bazirana na zvaničnim statističkim podacima i dokumentima državnih institucija u Srbiji i Bosni i Hercegovini. To su za Srbiju: Republički zavod za statistiku i Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja, a za Bosnu i Hercegovinu: Agencija za statistiku BiH, Federalni zavod za statistiku, Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke, Republički zavod za statistiku Republike Srpske i Ministarstvo prosvete i kulture Republike Srpske. Komparacija je usmerena na razlike i sličnosti između Srbije i Bosne i Hercegovine u pogledu normativne regulative, stanja zastupljenosti socijalnog rada u vaspitno-obrazovnim ustanovama i potreba za njegovim uvođenjem u ove ustanove. I u regulativi i u realnom životu, socijalni rad nije zastupljen shodno izraženim potrebama dece i učenika kao i njihovih porodica. Istovremeno, u poslednje dve decenije podaci o različitim vidovima patologija na školskom uzrastu su sve evidentniji, što zahteva angažovanje, pored odgovarajućih vaspitno-obrazovnih struka, i struke „socijalni radnik“ – u preventivnom, savetodavnom i akcionom smislu.