ISTORIJSKO-PRAVNI RAZVOJ KRIVIČNIH DELA PROTIV ŽIVOTA I TELA U REPUBLICI SRBIJI DO UKIDANJA SMRTNE KAZNE

Vanda Božić

Mirjana Đukić

Sažetak

Krivična dela protiv života i tela su dela koja su inkriminisana međunarodnim dokumentima i svim svetskim krivičnim zakonodavstvima. Pravo na život je najznačajnije ljudsko pravo i pravo čoveka kao jedinke. Bez prava na slobodan život i na zaštitu od povređivanja istog, sva druga ljudska prava ne bi imala smisla. Ipak, razvojem čovečanstva i civilizacijskim dostignućima bez presedana u istoriji čoveka i društva, život je postao najugroženije pravo od svih. U nesigurnim društvenim tokovima, ratom zahvaćenim područjima, porastom kriminaliteta, život svake individue je postao više ugrožen nego ikad. Sagledavanjem istorijskog razvoja krivično – pravne zaštite života čoveka u Srbiji, istražili smo koja su dela protiv života i tela bila inkriminisana u Srbiji kroz istoriju, kako se ta vrsta krivičnih dela zakonski procesuirala, i od strane kojih organa, i koje su to vrste krivičnih sankcija bile izricane za tada postojeća krivična dela. Sprovedeno je i istraživanje krivičnih dela protiv života i tela u odnosu na broj prijava, optužbi i osuda za dostupni period (1973‒2002). Iz celokupnog istraživanja i analize komparativnim pristupom ukazali smo na sličnosti i razlike sa istorijskom inkriminacijom krivičnih dela te smo pronašli najbolja rešenja za naše krivično zakonodavstvo u budućnosti, uključujući i novele Krivičnog zakonika, koje bi zakonodavac trebao da sagleda.

Reference

• Bačić, Franjo. 1978. Krivično pravo. Opći dio. Zagreb.
• Buturović, Jovan. 1979. „Karakteristike krivičnih dela protiv života i tela u krivičnim zakonima republika i pokrajina.” Pravni život 8 (9): 1–22.
• Gagić, Miroslav. 2007. „Od Stalaća do Deligrada kroz vekove” U Ražanj i okolina u Austro – turskim ratovima 1683 – 1791, 149 – 232. Ražanj – Ćićevac, доступно на: http://www.bibliotekacicevac.rs/wp-content/uploads/2016/10/3-Knjiga-III-deo.pdf, pregledano 01.08.2019.
• Dubrovački statut 1272, U Bogišić, Baltazar i Jiriček, Konstantin. 1904. Monumenta historico-juridica Slavorum Meridionalium, Vol. IX. Liber statutorum civitatis Ragusii anno 1272 compositus. Загреб: ЈАЗУ.
• Dušanov zakonik. 2014. Beograd: Škola gusala Sandić, Grafomed, Bor.
• Živanović, Toma. 1967. Zakonski izvori krivičnog prava Srbije i istorijski razvoj njegov i njenog krivičnog pravosuđa, od 1804 do 1865. Beograd: SANU.
• Ignjatović, Čedomir. 1994. „Krivična dela protiv života i tela u nacrtu Krivičnog zakona Republike Srbije.” Zbornik radova, Nacrt novog Krivičnog zakona Republike Srbije, Kopaonik, 15–20.
• Jovašević, Dragan. 2002. Komentar Krivičnog zakona Savezne Republike Jugoslavije. Beograd: Službeni glasnik.
• Jovašević, Dragan. 2006. „Osnovne karakteristke krivičnog zakonodavstva Karađorđeve Srbije.” Peščanik 4.
• Jovašević, Dragan. 2016. „Osnovne karakteristike zakonodavstva Karađorđeve Srbije.” Godišnjak fakulteta pravnih nauka godina 6, br. 6: 63–74.
• Казнителный законикъ за княжество Србио, Правителъственой печатнъи, Београд, 1860.
• Konstantinović Vilić, Slobodanka i Kostić, Miomira. 2006. Izvršenje kazni i drugih krivičnih sankcija u Republici Srbiji. Niš: SVEN.
• Kraus, Božidar. 1958. „Krivična djela protiv života i tijela.” Priručnik br. 4: 322– 336..
• Krivični zakon Kraljevine Jugoslavije, „Službene novine” broj 33-XVI od 9. februara 1929. godine.
• Krivični zakon Republike Srbije, „Službeni glasnik SRS”, br. 26/77-1341, 28/77-1566, 43/77-2213, 20/79-1059, 24/84-1233, 39/86-2739, 51/87-2421, 6/89-406, 42/89-1401, 21/90-888 i „Službeni glasnik SRS”, br. 16/90-468, 49/92-1664, 23/93-817, 67/93-3110, 47/94-1465 I 17/95- 529, 44/98 od 08.12, 10/02 od 01.03.
• Krivični zakonik, „Službeni list FNRJ”, br. 13/1951.
• Krivični zakonik, „Službeni list FNRJ”, br. 106/47.
• Milojević, Miloš. 1880. Dečanske hrisovulje. Beograd: Glasnik Srpskog učenog društva, knjiga 12.
• Mirković, Zoran. 2008. Karađorđev zakonik. Beograd: Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu, Centar za publikacije.
• Neumayer, Eric. 2008. “Death Penalty Abolition and the Ratification of the Second Optional Protocol.ˮ International Journal of Human Rights 12 (1): 3‒21.
• Perović, Milorad. 1985. Krivično pravo SFRJ, Opšti dio. Nikšić: NIO „Univerzitetska riječ” – Univerzitet „Veljko Vlahović” u Titogradu.
• Petrić, Vera. 1959. „Krivična dela protiv života i tela u sudskoj praksi Srbije za vreme kneza Miloša.” Anali Pravnog fakulteta u Beogradu br. 1: 76–81.
• Radovanović, Miloš. 1975. Krivično pravo SFRJ, Opšti deo. Beograd: Savremena administracija.
• Republički zavod za statistiku, dostupno na: https://www.stat.gov.rs/oblasti/pravosudje/punoletni-ucinioci-krivicnih-dela/
• Ristić, Momčilo. 1975. „Krivična dela protiv života i tela.” Jugoslovenska revija za kriminologiju i krivično pravo br. 4: 655–668.
• Svedrović, Marijan. 2003. „Novosti kod kaznenih djela protiv života i tijela.” Zbornik radova, Konačan prijedlog Zakona o izmjenama i dopunama Kaznenog zakona. 59–71.
• Srzentić, Nikola, Stajić, Aleksandar i Lazarević, Ljubiša. 1986. Krivično pravo SFRJ, Opšti deo. Beograd: Savremena administracija.
• Srzentić, Nikola, Stajić, Aleksandar i Lazarević, Ljubiša. 1997. Krivično pravo Jugoslavije. Beograd: Savremena administracija.
• Stojanović, Zoran. 2001. „Jugoslovensko krivično zakonodavstvo u funkciji zaštite ljudskih prava.” Zbornik radova, Jugoslovensko krivično zakonodavstvo i slobode i prava čovjeka i građanina, 9–19.
• Stojanović, Zoran. 1997. „Pravo na život kao prirodno pravo čoveka.” Pravni život br. 9: 3–12.
• Stojanović, Zoran. 1998. „Prirodno pravo na život i krivično pravo.” Jugoslovenska revija za kriminologiju i krivično pravo br. 1: 3–15.
• Taranovski, Teodor. 1996. Istorija srpskog prava u Nemanjićkoj državi. Beograd: Službeni list.
• Villaume, Alfred C. 2005. “Life Without Parole” and “Virtual Life Sentences” Death Sentences                by Any Other Name, 8 CONT. JUST. REV. 265‒266.