DA LI CILj ZAISTA OPRAVDAVA SREDSTVO? PROBLEM MORALNOSTI I LEGITIMITETA U MAKIJAVELIJEVOJ POLITIČKOJ MISLI

Ivan Matić

Sažetak

Osnovni cilj ovog rada je temeljno razmatranje problema moralnosti i legitimiteta u okviru političke teorije renesansnog mislioca Nikola Makijavelija. U fokusu analize će biti centralni princip Makijavelijeve političke etike, koji opravdanost dela uslovljava njihovim krajnjim ishodom; tvrdićemo da, ukoliko je ispravno formulisan i protumačen, on može uspešno da služi kao kriterijum uspostavljanja legitimiteta političkih odluka. U prvom delu rada će biti okvirno predstavljen karakter Makijavelijeve političke misli, sa akcentom na smeštanje problema moralnosti i legitimiteta u teoriju koja im inače ne pridaje na značaju. Drugi deo će biti posvećen detaljnoj analizi ključne maksime Makijavelijeve političke etike, prema kojoj se legitimitet moralno problematičnih dela može braniti samo na osnovu njihovog pozitivnog ishoda, kao i njenoj popularnoj, pojednostavljenoj formulaciji „cilj opravdava sredstvoˮ. U trećem delu rada će biti ispitana i upoređena različita tumačenja koja Makijavelijevu političku misao u domenu etike opisuju kao amoralističku, odnosno kao imoralističku, nakon čega ćemo ponuditi originalnu interpretaciju koja političku etiku ovog renesansnog mislioca tumači kao jedinstven oblik moralizma.

Reference

• Berlin, Isaiah. 1980. “The Originality of Machiavelli.ˮ In Against the Current: Essays in the History of Ideas, 25‒79. New York City: Viking Press.
• Dancy, Jonathan. 2017. “Moral Particularism.ˮ Stanford Encyclopedia of Philosophy https://plato.stanford.edu/entries/moral-particularism/.
• Grubiša, Damir. 1985. Vreme, čovek, delo.ˮ U Izabrano delo, Prvi tom, prir. Damir Grubiša. Zagreb: Globus.
• Živanović, Igor. 2011., „Platon, Makijaveli i makijavelizam.ˮ U Filozofija i Društvo, 45‒67. Beograd: Institut za filozofiju i društvenu teoriju.
• Kahn, Victoria. 2010. “Machiavelli’s Afterlife and Reputation to the Eighteenth Century.ˮ In The Cambridge Companion to Machiavelli, eds. John M. Najemy, 239‒256. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kant, Imanuel. 2008. Zasnivanje metafizike morala. Beograd: Dereta.
• Makijaveli, Nikolo. 1985. „Vladalac.ˮ U Izabrano delo, Prvi tom, prir. Damir Grubiša. Zagreb: Globus.
• Makijaveli, Nikolo. 1985. „Rasprava o prvoj dekadi Tita Livija.ˮ Izabrano delo, Prvi tom, prir. Damir Grubiša. Zagreb: Globus.
• Milo, Ronald. 1983. “Amorality.ˮ Mind, Vol. 92, No. 368.
• Pavlović, Vukašin. 2007. „Makijaveli: republikanizam i tehnologija vlasti.ˮ Godišnjak 1 (1): 45-81.
• Platon. 2005 Država. Beograd: Dereta.
• Pocock, John. 2010. “Machiavelli and Rome: Machiavelli as Ideal and as History.ˮ In The Cambridge Companion to Machiavelli, eds. John M. Najemy, 144‒157. Cambridge: Cambridge University Press.
• Raspudić, Nino. 2020. “Human Nature in Machiavelli: Anthropological Pessimism as the Basis of Political Realism.ˮ Filozofksa istraživanja. Zagreb: Filozofski fakultet.
• Strauss, Leo. 1957. “Machiavelli’s Intention: The Prince.ˮ The American Political Science Review 51 (1): 13‒40. doi: https://doi.org/10.2307/1951768.
• Stupar, Milorad. 2010. Filozofija politike: antičko i moderno shvatanje političke zajednice Beograd: Institut za filozofiju i društvenu teoriju.